«Алматы» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясының басқарма төрағасы Қанат Балықбаев Өңірлік даму институтының 2024 жылғы қызметінің негізгі қорытындыларын шығарды.
- Қанат Олжабекұлы, айтыңызшы, «Алматы» ӘКК бүгінгі күні қандай бағыттарда жұмыс істеуде?
- «Алматы» ӘКК-қаланы дамытудың негізгі институты. Біз мегаполистің тұрақты әлеуметтік және экономикалық дамуына ықпал етеміз. Сондықтан біздің қызметіміздің өрісі өте кең. Өзіміздің инвестициялық және әлеуметтік жобаларымызды, сондай-ақ әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларына (ӘМАТ) бағаны тұрақтандыру тетіктерін іске асырудан басқа, біз еншілес құрылымдармен бірлесіп шағын, шағын және орта бизнесті жеңілдікті шарттармен қаржыландырамыз, ескі тұрғын үйлерді жаңартуға қатысамыз, қаланың индустриялық аймағын дамытамыз.
– Қазіргі уақытта «Алматы» ӘКК қанша жобаны іске асыруда?
– Бүгінгі таңда біздің портфелімізде 39 жоба бар. Оның ішінде – 28 әлеуметтік, 11-инвестициялық. «Алматы» ӘКК арқылы инфрақұрылымдық жобаларды іске асыруға барлығы 600 млрд теңгеден астам инвестиция тартылды.
- Әлеуметтік жобалар туралы толығырақ айтып берсеніз.
- Біз әлеуметтік жобаларға тұрғын емес үй-жайларды жеңілдікті шарттармен жалға береміз. Үй-жайлар біздің баланста пайда боласала біз ашық конкурс жариялаймыз. Оған әлеуметтік бағдарланған жобаны жүзеге асырғысы келетін әрбір кәсіпкер қатыса алады.
Жалдау құны 0,1 АЕК + 12% ҚҚС құрайды немесе бір шаршы метрге 413,5 теңге (2024 жылғы АЕК көрсеткішіне сәйкес), бұл нарықтық құннан едәуір төмен.
Инклюзивті орта мен білім беруді, креативті индустрияны және денсаулық сақтауды қолдауға байланысты жобалар қарауға басым болып табылады.
Қазіргі уақытта «Алматы» ӘКК әлеуметтік кәсіпкерлермен бірлесіп 28 әлеуметтік жобаны іске асыруда. Олардың қатарына тігін өндірісі, ХӘОТ санатына арналған білім беру қызметтері мен курстары, сондай-ақ ерекше қажеттіліктері бар балалар мен ересектерге арналған даму және қолдау орталықтары кіреді. Барлығы 167 жаңа жұмыс орны құрылды.
- Шағын және орта бизнес Алматы экономикасының негізін құрайды. Оның қалалық экономиканы дамытуға қосар үлесі 2024 жылы 60% құрайды деп күтілуде.
«Алматы» ӘКК жергілікті бизнесті дамытуға қалай жәрдемдеседі?
- Осы жылдың 11 айында біздің Almaty Finance және Almaty МҚҰ еншілес ұйымдары жергілікті микро, шағын және орта бизнеске 8 млрд теңгеге 112 жеңілдікті қарыз берді.
Кәсіпкерлікті дамытудың "Almaty Business – 2025" өңірлік бағдарламасы шеңберінде алынған қаржыландыруға кәсіпкерлер жабдық, шикізат сатып алады, айналым қаражатын толықтырады, бизнестің өзге де қажеттіліктерін жабады. Мұндай қарыздар бойынша мөлшерлеме жылдық 2 немесе 6% құрайды, кредит беру мерзімі – 7 жыл. Almaty Finance несиесінің ең жоғары сомасы – 500 млн теңге, "Almaty" МҚҰ – да-73,8 млн теңге.
Өткен жылы шағын өнеркәсіп парктерін (ШӨП) салумен айналысатын, өндіріс және қайта өңдеу жөніндегі жобаларды, денсаулық сақтау, білім беру жобаларын іске асыратын, сондай-ақ әлеуметтік кәсіпкерлік, креативті экономика және туризм салаларындағы кәсіпкерлер жеңілдікті шарттармен кредиттер алды. Сондай-ақ, спорт және халыққа қызмет көрсету саласындағы жобалар қаржыландырумен қамтамасыз етілді. Көрсетілген қолдаудың арқасында қалада 700-ден астам жаңа жұмыс орны құрылды.
2019 жылдан бастап «Алматы» ӘКК еншілес компаниялары арқылы 40 млрд теңгеден астам сомаға 700-ге жуық жоба қаржыландырылғанын атап өткім келеді. ЖПП жалға алушыларын ескере отырып, мегаполисте 8,5 мың жаңа жұмыс орны пайда болды.
- Алматының өнеркәсіптік кластері, оның индустриялық аймағы қалай дамуда? Бүгінде онда қанша компания бар?
- Алматының индустриялық аймағының (ИА) қатысушылары өз жобаларына шамамен 557 млрд теңге инвестиция салатын 107 компания болып табылады. Оларды іске асырудың арқасында 14,5 мың жаңа жұмыс орны құрылады. Қазіргі уақытта 4 мыңнан астам адам жұмыс істейтін 40 кәсіпорын іске қосылды.
Биыл бес зауыт пайдалануға берілді: «Telli Ondiris» ЖШС тұрмыстық химия және жеке гигиена құралдарын өндіру зауыты, «Розан Азия» ЖШС халықаралық төлем жүйелерінің банк карталарын өндіру зауыты, «ЖБИ Гарант» ЖШС толық циклді темірбетон бұйымдарын өндіру зауыты, электрондық аудио және бейне жабдықтарды өндіру зауыты «Kazakhstan Mobility Engineering» ЖШС автомобильдері үшін, сондай-ақ «Harmony Cable» ЖШС кабельдік-өткізгіш өнімдерін шығаратын өндірістік кешен. Инвестициялардың жалпы сомасы 8 млрд теңгеден асты, 340 жаңа жұмыс орны құрылды.
Сонымен қатар, өткен жылы 5 МПП іске қосылды, онда 600-ге жуық жұмыс орны пайда болды. Қазіргі уақытта тағы 24 МПП құрылысы жүргізілуде. Пайдалануға берілгеннен кейін оларда тағы 3 мың адамды жұмыспен қамтамасыз ететін 144 ШОБ субъектісі орналасады.
Қазіргі уақытта ИЗА резиденттері 2,3 трлн теңгеге өнім өндіріп, 63,1 млрд теңгеге салық төледі.
Кеңейтудің екінші кезеңі аясында ИЗА аумағы 194 гектарға ұлғаятынын атап өтемін. Алматының тұрғын аудандарынан өнеркәсіптік кәсіпорындарды қайта орналастыруға, технологиялық, инновациялық өнім шығаруға және импортты алмастыруға бағытталған инвестициялық жобаларға арнайы аймақта орналастыруға артықшылық берілетін болады.
- Қараша айының соңында қала мәслихаты 2030 жылға дейін ескірген тұрғын үйді жаңарту бағдарламасын бекітті. Бағдарламаның әкімшісі болып «Алматы» ӘКК, ал Уәкілетті ұйым болып "Күрделі құрылыс кәсіпорны" (КҚК) тағайындалды. Жаңа жаңарту бағдарламасының ерекшелігі неде?
- Бағдарламаның басты мақсаты-ескі үйлердің тұрғындарын жаңа, жайлы, ең бастысы қауіпсіз пәтерлермен қамтамасыз ету. Бұл ретте, жаңа бағдарлама жаңартуда кешенді тәсілді қарастырады: адамның тұрғылықты жерімен бірге оның өмір салты өзгереді, тіршілік ету ортасы жақсарады, жаңа қоғамдық тауарлар, жұмыс орындары, қалалық қызметтер пайда болады. Сонымен бірге қаланың эстетикалық сәулеттік және қала құрылысы келбеті қалыптасады.
Бағдарлама Алматының Бас жоспарына сәйкес іске асырылатын болады, ол құрылыс салудың тығыздығын, әлеуметтік, инженерлік және көлік инфрақұрылымының қолжетімділігін, сондай-ақ қауіпсіздік пен эстетиканың қазіргі заманғы талаптарын ескере отырып, тұрғын аумақтарды дамытуды көздейді.
Жаңа бағдарламаның айрықша ерекшелігі-ескі тұрғын үй иелерінің құқықтарын қорғау тетіктерін енгізу.
Олар үшін өтемақының үш нұсқасы қарастырылған. Айырбастау шарты шеңберінде ескі тұрғын үйді жаңа тұрғын үйге айырбастау «бөлме үшін бөлме» қағидаты бойынша тұрғындардың санына қарамастан жүзеге асырылатын болады. Меншікке беру шарты бойынша ескі үйдің тұрғыны жаңа үйді тапсырғаннан кейін тең дәрежелі тұрғын үй алады. Осы уақытқа дейін КҚК немесе инвестор тұрғындарды уақытша баспанамен қамтамасыз етеді. Сондай-ақ, сатып алу-сату шарты арқылы инвестордың тәуелсіз бағалау компаниясы анықтаған нарықтық құны бойынша тұрғын үйді сатып алуы мүмкін.
Ғимараттарды көшіру және бұзу барлық меншік иелерінің келісімімен ғана жүзеге асырылатынын атап өткім келеді. Ерекше қажеттіліктері бар азаматтар үшін лифттермен, кедергісіз қол жетімді пандустармен жабдықталған үйлерге көшіру көзделген.
Жаңа бағдарлама аясында мегаполис тұрғындарының қауіпсіздігін қамтамасыз ететін тектоникалық ақауларда орналасқан қаңқалы-қамысты үйлер мен ғимараттарды бұзуға басымдық беріледі.
Мәселен, 2030 жылға дейін кемінде 676 ескі үйді жаңарту жоспарлануда, бұл 7500-ге жуық ескі тұрғын үй иелерін заманауи абаттандырылған пәтерлерге көшіруге мүмкіндік береді.
Қайта құру объектілерінің орнында жаңа ғимараттар мен құрылыстар салу тығыздығын, әлеуметтік, көліктік және инженерлік инфрақұрылымның қолжетімділігін және қала мүддесіндегі өзге де талаптарды ескере отырып, Бас жоспарға сәйкес жүзеге асырылатын болады.
- «Алматы» ӘКК қаланың азық-түлік қауіпсіздігіне жауап береді. Айтыңызшы, «Алматы» ӘКК әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бағасын тұрақтандыру бойынша қандай жұмыс жүргізуде?
- Бізде ӘМАТ бағасын тұрақтандырудың екі тетігі бар. Біз азық-түлік тауарларының өңірлік тұрақтандыру қорын қалыптастырамыз және басқарамыз және кәсіпкерлік субъектілеріне айналым схемасы бойынша жеңілдікті қарыздар береміз.
«Алматы» ӘКК форвардтық келісімшарттар жасасады, бұл халықтың сұранысын дер кезінде қанағаттандыруға мүмкіндік береді, әсіресе маусымаралық кезеңде ӘМАТ бағасының өсуіне жол бермейді. Мәселен, 2024 жылы біз 4500 тонна қант сатып алдық. Қазіргі уақытта біздің қорымызда 3700 тоннадан астам қант пен 991 тонна күріш бар, оларды біз қаланың сауда желілері арқылы сатамыз.
Жеңілдетілген қарыздарға келетін болсақ, олар қайтарымдылық, қамтамасыз ету және ақылы шарттармен беріледі. Шарттар тауар өндірушілермен, ресми жеткізушілермен және ӘМАТ сатушыларымен жасалады. Қарыздар үш айдан бастап жылдық 0,01% мерзімге беріледі. Бұл шаралар өндірушілерге өндіріс көлемін ұлғайтуға мүмкіндік береді, ал сатушыларға қажетті көлемдерді тартымды құны бойынша алдын – ала келісімшартқа отыруға және сөрелердегі шекті бағаларды бекітуге мүмкіндік береді.
2019 жылдан 2024 жылға дейін «Алматы» ӘКК кәсіпкерлік субъектілерімен 225 мың тоннадан астам ӘМАТ өндіруге және оларды қаланың сауда объектілері арқылы өткізуге 39 шарт жасасты. Биыл біз жалпы сомасы 5,7 млрд теңгеге қарыз бердік, бұл 18,8 мың тонна ӘМАТ жеткізуге келісім-шарт жасауға мүмкіндік берді.
Бұдан басқа, өзіміздің 28 әлеуметтік сауда павильондары арқылы біз Алматы қаласы Кәсіпкерлік және инвестициялар басқармасы ұсынған бағалар бойынша ауыл шаруашылығы өнімдерін сатамыз, олар нарықтық бағадан орта есеппен 10-15% - ға төмен.
Сондай-ақ апта сайын демалыс күндері қаланың төрт ауданында: Медеу, Алмалы, Бостандық және Әуезов аудандарында жәрмеңкелер өткіземіз. Жәрмеңкелерде қала тұрғындары жаңа фермерлік өнімдерді арзан бағамен сатып алады.
Биыл жәрмеңкелердің сауда инфрақұрылымы жаңартылды. Сатып алушылар мен сатушылардың жайлылығын арттыру үшін жаңа сауда лавкалары орнатылды, санитарлық жағдайлар жақсартылды, қозғалуға ыңғайлы маршруттар қалыптастырылды. Жаңғырту сонымен қатар жәрмеңкелерді қала тұрғындары мен кәсіпкерлердің мүдделері үйлесімді үйлесетін заманауи қоғамдық кеңістіктерге айналдыруға мүмкіндік берді. Оларға апта сайын 28 мың адам келеді, ал 300-ге жуық сатушы өнім сатады.
2024 жылы барлығы 100-ден астам жәрмеңке өткізілді, онда фермерлер 35000 тоннадан астам өнім сата алды.