Алматыдағы реновация бойынша қанша үй, қайсысы — биылғы жылы бұзылады және оның орнына тұрғындар не алады? Бұл сұрақтарды Krisha.kz КҚК басқарма төрағасы Ринат Құрмановқа қойды.
Алматыдағы ескірген үйлер қалай бұзылып жатыр?
Өткен жылдың соңында Алматыда жаңа реновация бағдарламасы қабылданды. Бағдарлама әкімшісі — Алматы әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы (ӘКК), ол бағдарламаға жетекшілік етеді, уәкілетті ұйым — күрделі құрылыс кәсіпорны (КҚК) — үйлерді бұзып, тұрғындарды көшіру үшін жауапты.
— Бағдарламаның шарттары өзгерді, айырмашылықтары түбегейлі. Бұрын нақты қағидалар мен нормалар болмаған. Процесс іс жүзінде құрылыс салушыға берілді, ал ол үшін ең бастысы — қалалық ортаны дамыту емес, жобаның өтімділігі. Бүгінгі таңда біз ескірген үйлердің орнына қазіргі заманға сай әрі қауіпсіз үйлер салып жатырмыз. Тұрғын үйден басқа, қалалық ортаны жақсартып жатырмыз, жұмыс орындарын құрып, қоғамдық аймақтар салып жатырмыз.
Бұзу мен қоныс аударудың барлық шарттары жазылған, тұрғындардың құқықтары қорғалған.
Жаңа пәтер немесе ақша түрінде әркімнің таңдауы бар ма?
— Бұған дейінгі реновация кезінде ескі пәтерді жаңасына айырбастау шарты ғана болатын. Қазір ақшалай өтемақы пайда болды. Бірақ барлық жағдайда қолданыла бермейді.
Тұрғын үйдің үш санаты бар:
Мұндай учаскелерде ӘКК-нің қаржыландыруы есебінен қоныс аудару қорын қалыптастыруға арналған үйлер (КҚК күшімен) не коммерциялық және өндірістік алаңдар, рекреациялық, әлеуметтік объектілер салынады.
Егер инвестор қоныс аудару қорын пайдаланса, онда үй пайдалануға берілгеннен кейін салынған объектідегі сондай аудандағы пәтерге қайтарады.
Үйдің орнында қаланың әлеуметтік, инженерлік және көлік инфрақұрылымын салу жоспарланған жағдайда, әкімдік пәтерлерді бюджеттік ақшаға сатып алатын болады.
Қандай үйлер реновация бойынша бұзылады?
— Бағдарлама 1930-1980 жылдары тозығы жеткен әрі апатты үйлерді қамтиды. Апатқа дейінгі жағдайда 1403 үй бар. 2030 жылға дейін олардың кем дегенде 676-сын, яғни жартысына жуығын жаңарту жоспарлануда. 7500-ге жуық адамды көшіру керек.
Тек екі қабатты үйлер бұзылып жатыр ма?
— Жоқ, екі қабатты ғана емес. Тозығы жеткен үйлердің көпшілігі (1366) расымен 2 қабатты құрылымдар. Бірақ, сондай-ақ реновация ауданына енгізілген үйлер де бұзылатын болады:
Анықтама үшін: Алматыдағы тозығы жеткен үйлер қанша:
— Түрксіб — 599;
— Бостандық — 272;
— Жетісу — 131;
— Алмалы — 129;
— Алатау — 104;
— Медеу — 75;
— Әуезов — 69;
— Наурызбай ауданы — 24.
Реновация бағдарламасы бойынша бұзылатын үйлер тізімі бар ма?
— Тізбе ҚазҚСҒЗИ қорытындысы негізінде қалыптастырылады. Мәслихаттың тұрақты комиссиясымен келісілгеннен кейін, әкімдіктің қаулысымен бекітіледі. Бұл тізім қазір мақұлдану барысында.
Келісілгеннен кейін тізім бағдарлама әкімшісі — Алматы ӘКК-нің ресми сайтында жарияланады.
2025 жылға арналған бұзу жоспарлары қандай?
— Бірінші жартыжылдықта 346 меншік иесі қоныс аударды, бұл осы жылға жоспарланған 667 меншік иесінің 52%-ы.
Қай жерде бұзылып жатыр?
— Бұзудың 90%-дан астамы — инвесторларда, олар КҚК қатысуынсыз өз бетінше қоныс аударуды, бұзуды және жаңа тұрғын үйлер құрылысын жүргізе алады. Жоғарыда айтқанымдай, қалада 1403 тозығы жеткен үй бар, оның ішінде КҚК инвесторлармен бірлесіп 130 үйді немесе жалпы санының 9%-дан сәл астамын қамтиды.
Қазіргі уақытта 12 учаскедегі үй бұзылып жатыр. Жоспар бойынша — 130 үй (1139 пәтер) бұзылады және олардың орнына 6355 пәтерлік 135 үй салынады.
Реновация бойынша тұрғындар қандай пәтерлерге қоныс аударып жатыр?
— Бөлме бөлмеге ауыстырылады, яғни тұратын немесе тіркелген тұрғындар санына қарамастан, жаңа пәтердегі бөлме саны ескі пәтердегімен бірдей болады.
Барлық пәтерлер таза әрлеумен тапсырылады Оларға интернет өткізіледі, өртке қарсы дабыл, сантехника, сондай-ақ газ немесе электр плиталары орнатылады.
Мүгедектігі бар адамдарға бірінші қабатта немесе лифтілер мен пандустары бар үйлердегі пәтерлер беріледі.
Сонымен қатар, мердігер:
Ақаулар мен кемшіліктерді жоюдың кепілдік мерзімі — пәтер иелері қоныстанған сәттен бастап 2 жыл.
Алматылықтар бұзудан бас тарта ала ма?
— Қоныс аудару және бұзу тұрғындардың 100% келісімімен ғана мүмкін болады. Ұсынылған шарттардан бас тартқан жағдайда, меншік иелері өз үйлерінде қалу құқығын сақтайды, бірақ тозығы жеткен тұрғын үйде тұру қаупі үшін жауапкершілік өздері көтеретін болады.
Дереккөз: Krisha.kz